Çin’de yeni neslin, 1989’da Tiananmen Meydanı’nda neler yaşandığı konusunda hiçbir fikri yok. ÇKP’nin tarihi, eğitimi, medyayı silahla kuşattığı Çin’de tankların Tiananmen’deki öğrencileri nasıl biçtiğini hatırlamaya bile kimsenin cesareti yok.
Fakat Pekin, bu eksiği ilginç bir vesileyle hatırlatmaya karar verdi.
Geçtiğimiz pazar günü Henan eyaletinin merkezi Zhengzhou’da (Cengcou) Çin Bankası (Bank of China) önünde erkenden toplanan binlerce insan ilk defa bir araya gelmiyordu. Çin’de birçok yerde olduğu gibi Cengcou’da da mudiler, Nisan ayından beri paralarını çekemiyor. Çünkü banka hesapları donduruldu.
Polisin kalabalığa karşı aşırı sert tutumu olayları tırmandırırken dün ajanslara düşen fotoğraflar protestonun son durumunu gösteriyordu. ÇKP orduyu devreye sokmuş, banka binalarının önüne tanklar getirilmişti.
1989’daki gibi insanlar tankla ezildi mi, bilemiyoruz ama Pekin’in silahsız halkın üstüne tank sürme yönteminden hiç vazgeçmediği gün gibi ortada. Çin’de halka dayatılan Konfüçyanist ahlaka göre, devlet kafanızı da kırsa en azından karnınız doyuyor. Çok çok siz ölüyorsunuz ama aileniz pirinç yemeye devam ediyor. Bu yüzden Çin’de haksızlık karşısında susan, örnek vatandaştır.
Dünkü tanklar bu mutabakatın iflas ettiğini gösteriyor. ÇKP, pandemide zor duruma düşen vatandaşın yerel bankalardaki birikimine de göz dikmeye başladı. Pandemide fiyaskoyla sonuçlanan “sıfır vaka” politikasıyla adeta evine çivilenip işinden gücünden olanlar, şimdi yaşamını idame ettirmek için muhtaç kaldığı bankadaki birikiminin de çivilendiğini görüyor.
Ve bugün itibarıyla, Çin’de iflas eden irili ufaklı yerel bankaların sayısı 40’ı geçmiş durumda.
Kimine göre sosyalizmin, kimine göre kapitalizmin, Pekin’e göre “Çin karakterli sosyalizmin” mucizesi Çin’de, yüzde 10’larda seyreden büyüme rakamları unutulalı çok oldu. Küresel Covid salgını öncesinde, 2019 sonu itibarıyla Çin’in resmî GSYİH büyümesi zorlama bir yüzde 6’ya anca tutunuyordu.
Son açıklamaya göre, Haziran 2022 itibarıyla resmi yıllık büyüme, yüzde 0.4 olarak açıklandı. Bu, pandemiyle geçen iki yıllık dönemin ardından Çin’de görülen en düşük rakam. Dahası, uzunca bir zamandır ekonomik verileri şişirdiği bilinen Çin’de gerçek rakamın eksi olduğu rahatlıkla tahmin edilebilir.
Yani dünya ekonomilerinin teker teker duraklama periyoduna girdiği bir dönemde, Çin’in çok daha ağır hırpalandığını ve küçüldüğünü tahmin etmek zor değil.
Görüyoruz ki Çin için hava kaçıran balona sermaye kontrolü uygulamak da yetmiyor. Sıra küçük işletmeciye, emekliye, sıradan mudilere gelmiş. Tankın namlusunu doğrultup vatandaşın banka hesabına çökmek de bu yüz yılda gelse gelse ÇKP liderliğinin aklına gelirdi zaten!
“Çin mucizesinin” pandemi çiçeği, sıfır vaka çiçeği ve ardından gelen emlak balonu çiçeğine, şimdi bir de iflas eden bankalar çiçeği eklendi. Böyle böyle Xi Jinping liderliğinde Mao’nun yüz çiçeğini tamamlayacaklar gibi görünüyor.
